|
ชื่อเรื่อง : ขนมชั้น |
|
คำอธิบาย : ขนมไทย (ขนมชัน)
บ้านศรีฐาน ต.ศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
ข้อมูลเจ้าของภูมิปัญญา
ชื่อเจ้าของภูมิปัญญา นางบรรจบ จันทร์ประสิทธิ์
ที่อยู่ 516 หมู่ 1 บ้านศรีฐาน ต.ศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
อาชีพ ค้าขาย อายุการศึกษาภูมิปัญญา .......3........ปี
ชื่อภูมิปัญญา ขนมไทย (ขนมชัน)
ประวัติข้อมูลภูมิปัญญา
หมู่บ้านศรีฐาน ตั้งอยู่ห่างจากเชิงเขาภูกระดึงมาทางทิศตะวันออกประมาณ 3 กม.เศษ ไม่มีหลักฐานใดที่บ่งบอกชัดว่าหมู่บ้านแห่งนี้ตั้งเมื่อใด โดยใคร แต่มีการเล่าสืบต่อกันมา ดังนี้ คนลาวพวกหนึ่ง (ลาว เป็นคำที่ใช้เรียกคนอีสาน) ได้อพยพจากห้วยหัน ห้วยทราย มาสร้างบ้านแปเมืองอยู่ที่บ้านนาผีถอน (ปัจจุบันคือกึ่งกลางระหว่างบ้านนาแปน – บ้านศรีฐาน)ชาวบ้านได้รับความอยู่เย็นเป็นสุขเรื่อยมา โดยมี ตาสี เขาแหลม เป็นผู้ปกครองหมู่บ้าน (เขาแหลมคงมิใช่นามสกุล เพราะ พ.ร.บ.นามสกุล เพิ่งมีในสมัยรัชกาลที่ 6 แต่อาจมีสิ่งหนึ่งที่เป็นสัญลักษณ์เกี่ยวกับตัวของตาสีก็ได้)ครั้นถึง พ.ศ.2342 เกิดลางร้ายกลางหมู่บ้าน เกิดแผ่นดินแยก แตกเป็นล่องลึก ทอดยาวสู่ลำห้วยทางทิศตะวันออก (บัดนี้มีสะพานข้ามไปบ้านนาแปน) ชาวบ้านเกรงภัยที่ไม่เห็นตัวซึ่งเป็นความเชื่อของคนในสมัยนั้น จึงตกลงพากันย้ายหมู่บ้านใหม่ แต่บ้านนาผีถอนคงเป็นชุมชนที่หนาแน่นมาก ไม่สามารถอพยพไปรวมอยู่ที่เดียวกันได้ จึงแยกย้ายกันออกไปเป็นกลุ่มๆ อยู่ตามบริเวณที่มีเครือญาติหรือไร่นาของตน แต่ละกลุ่มที่กระจายออกไป
บ้านศรีฐานก่อตั้งประมาณ 200 ปี ได้อพยพมาจากหมู่บ้านเดียวกันกับบ้านนาแปน (บ้านนาผีถอน) เมื่อเกิดปัญหาในหมู่บ้านจึงได้แยกย้ายกันมาหาที่อยู่ ที่ทำมาหากินใหม่ นั้นคือบริเวณบ้านศรีฐาน ณ ปัจจุบันนี้ ความจริงของชื่อบ้านศรีฐาน เขียนว่า สีถาน ตามชื่อผู้ที่ปกครองหมู่บ้าน คือ ตาสี เขาแหลม นั่นเอง ภายหลังเขียนเป็นศรีฐาน ศรี คอ ความเป็นสิริมงคล และ ฐาน คือ ที่ตั้งของภูเขา (เป็นเพียงข้อสันนิษฐานเท่านั้น) และเป็นหมู่บ้านขนาดใหญ่ จึงได้เป็นหมู่บ้านตำบลศรีฐาน ขึ้นกับอำเภอวังสะพุง เมื่อปี 2505 มีการแยกเป็นกิ่งอำเภอภูกระดึง ตำบลศรีฐานจึงขึ้นกับอำเภอภูกระดึงตั้งแต่นั้นมา ปัจจุบันผู้ใหญ่บ้าน คือ นายอภิรมย์ จุลนันท์
แหล่งท่องเที่ยว/สถานที่แนะนำของบ้าน
อุทยานแห่งชาติภูกระดึง เป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัด และเป็นแหล่งที่มาของรายได้ของประชาชนในพื้นที่ ทั้งการค้าขาย และการเป็นลูกหาบของขึ้นภูกระดึง (กมลพรรณ พันสนิท,2560 : สัมภาษณ์)
กำหนดความรู้/แสวงหาความรู้ (ภายใน/ภายนอก)
จากการสัมภาษณ์คุณแม่บรรจบ จันทร์ประสิทธิ์ มีอาชีพค้าขาย แต่ก่อนค้าขายกับข้าว อาหารการกินขายที่ตลาดเช้า-เย็น เพื่อหาเลี้ยงครอบครัว ต่อมาได้มีผู้คนได้ทำตามจึงเกิดการแข่งขัน จึงได้เลิกกิจการไปสักพัก เข้าวัด ประเทศน์ ทำบุญ ถือศีล กินทาน จึงได้แรงบันดาลใจมาจากการทำโรงทานจากเพื่อนๆ จึงได้เรียนการทำขนมได้ชนิด เช่น ขนมชั้น ขนมเปียกปูน วุ่น สังขยา ขนมต้ม เป็นต้น จึงได้นำความรู้เหล่านี้มาเริ่มต้นในการประกอบอาชีพที่ตนเองรักอีกครั้ง (กมลพรรณ พันสนิท,2560 : สัมภาษณ์)
การสร้างความรู้ (ขั้นตอน/วิธีการการสร้างภูมิปัญญา)
ส่วนผสม ขนมชั้น
• น้ำตาลทราย 2 1/2 ถ้วย
• น้ำกะทิ 4 ถ้วย
• แป้งข้าวเจ้า 1/2 ถ้วย
• แป้งมันสำปะหลัง 1/2 ถ้วย
• แป้งท้าวยายม่อม 1 1/2 ถ้วย (หรือแป้งถั่วเขียว)
• น้ำใบเตยคั้นเข้มข้น 1/2 ถ้วย
• น้ำหอมกลิ่นมะลิผสมน้ำ 1/2 ถ้วย
• ถาดหรือพิมพ์สี่เหลี่ยมสำหรับนึ่งขนม (ขนาด 10x10 นิ้ว หรือ 8x8 นิ้ว)
การจัดเก็บและการค้นคืนความรู้ (การจดจำ/เอกสาร/ฐานข้อมูล)
วิธีทำขนมชั้น
ใส่น้ำตาลทรายและกะทิลงในหม้อ คนผสมให้เข้ากันแล้วนำขึ้นตั้งไฟปานกลางประมาณ 5 นาที จนน้ำตาลทรายละลาย (ไม่ต้องรอให้เดือด) ยกลงจากเตา พักทิ้งไว้จนเย็น
ผสมแป้งข้าวเจ้า แป้งมันสำปะหลัง และแป้งท้าวยายม่อมเข้าด้วยกัน ค่อย ๆ เทส่วนผสมน้ำกะทิลงไป ใช้มือนวดแป้งให้เข้ากันเป็นเนื้อเดียว นวดประมาณ 15 นาที จนแป้งไม่จับตัวเป็นก้อน จากนั้นนำไปกรองด้วยตะแกรง
แบ่งแป้งเป็น 2 ถ้วย โดยถ้วยที่ 1 ผสมกับน้ำใบเตย และถ้วยที่ 2 ผสมกับน้ำมะลิ คนผสมให้เข้ากัน เตรียมไว้
ทำชั้นที่ 1 โดยเทส่วนผสมสีขาว (เทส่วนผสมทุกชั้นประมาณ 1/3 ถ้วย) ลงในพิมพ์ ปิดฝา นึ่งประมาณ 5 นาที เปิดฝา เทส่วนผสมสีเขียวลงไป ปิดฝา นึ่งประมาณ 5 นาที ทำซ้ำเช่นเดิม สลับชั้นกันจนหมดแป้ง
การถ่ายทอดความรู้และการใช้ประโยชน์ (ซึมซับไว้กับตนเอง หรือ เผยความรู้ให้แก่องค์กร)
จากการสัมภาษณ์และเรียนรู้ขั้นตอนวิธีการทำขนมชัน จากภูมิปัญญาท้องถิ่นขนมไทย ถือว่า เป็นองค์ความรู้ที่ความสะสมและถ่ายทอดความรู้นี้สู่คนรุ่นหลัง และยังสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอน ให้ผู้เรียนได้ฝึกประสบการณ์และนำไปประกอบอาชีพได้
พิกัด (สถานที่)
ข้อมูลผู้ศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น ปีการศึกษา 2560
ชื่อผู้ศึกษา นางสาวกมลพรรณ พันสนิท
หลักสูตร ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู (ป.บัณฑิต) รุ่น 4
รายวิชา ความเป็นครู (800 5201)
เน้นศึกษา ครูกับการอนุรักษ์และส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น
คณะ ศึกษาศาสตร์
สถานที่ศึกษา มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
สถานที่ทำงาน โรงเรียนวัดถิ่นฐานรังสิตวิทยา อ.ภูกระดึง จ.เลย
อาจารย์ผู้สอน
1 รองศาสตราจารย์ สำเร็จ คำโมง (ครูภูมิปัญญาไทย, ศิลปินมรดกอีสาน)
2 อาจารย์ ดร.พา อักษรเสือ
3 อาจารย์ ดร.ธีรภัทร โคตรบรรเทา
4 อาจารย์ สุชาดา ลดาวัลย์
5 อาจารย์ อัจฉริยะ วงษ์คำซาว
6 อาจารย์ บุญจันทร์ เพชรเมืองเลย
|
|
คำสำคัญ :
ขนมชั้น, ขนมไทย, มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, ภูมิปัญญาท้องถิ่น |
|
ผู้สร้างสรรค์/ผู้แต่ง/เจ้าของผลงาน :
บรรจบ จันทร์ประสิทธิ์ |
|
เจ้าของผลงานร่วม :
กมลพรรณ พันสนิท, มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ |
|
สื่อสำหรับบุคคลประเภท :
ทั่วไป |
|
ระดับชั้น :
มัธยมศึกษาปีที่ 1 (ม. 1), มัธยมศึกษาปีที่ 2 (ม. 2), มัธยมศึกษาปีที่ 3 (ม. 3), มัธยมศึกษาปีที่ 4 (ม. 4), มัธยมศึกษาปีที่ 5 (ม. 5), มัธยมศึกษาปีที่ 6 (ม. 6), ปริญญาตรี , ปริญญาโท, ปริญญาเอก, ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) , ประกาศนียบัตรครูเทคนิคชั้นสูง (ปทส.) , ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.), การศึกษาตามอัธยาศัย |
|
สาขาวิชาของสื่อ :
การงานอาชีพและเทคโนโลยี |
|
ลักษณะของสื่อ :
ข้อมูลปฐมภูมิ , รูปภาพ |
คลังทรัพยากรการศึกษาแบบเปิด 
