นิตยสารสาระวิทย์ โดย สวทช. ฉบับที่ 99 เดือนมิถุนายน พ.ศ.2564

⚛️ เรื่องจากปก:
- โรงพยาบาลสนามสุดล้ำด้วยนวัตกรรมพร้อมใช้
    สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 ยังคงส่งผลกระทบต่อคนไทยเป็นอย่างมาก ทั้งระบบด้านสาธารณสุข เศรษฐกิจ และสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งจำนวนของผู้ติดเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด 19 ที่ยังสูงอยู่ในแต่ละวัน ทำให้มีความต้องการใช้สถานที่กักตัวเพิ่มมากขึ้น
    สวทช. ได้สนับสนุนพื้นที่จัดตั้งโรงพยาบาลสนามบ้านวิทยาศาสตร์สิรินธรเพื่อคนพิการ ซึ่งเป็นการบูรณาการการทำงานของ 3 กระทรวงหลัก ได้แก่ กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) และกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) พร้อมนำนวัตกรรม 11 ชิ้นที่เป็นผลงานของนักวิจัย สวทช. มาใช้ในการดูแลผู้ป่วย

⚛️ บทความพิเศษ: (โดย อรพินท์ วิภาสุรมณฑล)
- "มารี กูรี" หนึ่งหญิง ผู้เปลี่ยนโฉมหน้าโลกวิทยาศาสตร์ บทที่ 3
    พ.ศ. 2454–2456 ปีแห่งการต่อสู้เพื่อกู้เกียรติยศ ฟื้นฟูสุขภาพ และรับรางวัลโนเบลอีกครั้ง ฝรั่งเศสในช่วงที่มารีมีชีวิตอยู่นั้นมีวิธียกย่องเกียรติคุณผู้มีอัจฉริยะสองวิธี คือ มอบรางวัล Legion of Honour กับได้รับเลือกเป็นสมาชิกของสถาบันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (Science Academy)
    ในปี พ.ศ. 2453 ทางรัฐบาลฝรั่งเศสเสนอรางวัล Legion of Honour แก่มารี แต่เธอปฏิเสธ เพราะถือว่ารางวัลเป็นสิ่งฉาบฉวย (ตั้งแต่ได้รับรางวัลโนเบล หลายประเทศ เช่น สวีเดน เนเธอร์แลนด์ เช็กโกสลาเวีย และโปแลนด์ เลือกเธอเป็นสมาชิกสถาบันวิทยาศาสตร์แห่งชาตินั้นๆ)

⚛️ ร้อยพันวิทยา: (โดย รวิศ ทัศคร)
- คาร์บอนไดออกไซด์แล้วไง ข้องใจเหรอคะ
    คาร์บอนไดออกไซด์เป็นสารประกอบที่คนทั่วไปรู้จักกันดี คาร์บอนไดออกไซด์มีสถานะเป็นก๊าซที่อุณหภูมิห้อง ผู้ที่ศึกษาสมบัติต่างๆ ของคาร์บอนไดออกไซด์เป็นคนแรกคือ Joseph Black ในช่วงปี ค.ศ. 1750s (ราว พ.ศ. 2293)

⚛️ สภากาแฟ: (โดย ผศ. ดร.ป๋วย อุ่นใจ)
- “สายพันธุ์โควิด” ชื่อนั้นสำคัญไฉน?
    สำคัญมากครับเพราะถ้าชื่อเมืองได้ถูกขนานนามเป็นชื่อสายพันธุ์โควิด ไม่ว่าจะคิดเดินทางไปที่ไหน ก็เป็นเรื่องน่าหวาดหวั่นใจของเจ้าบ้านที่หมายจะไปเยือน ยิ่งถ้าเป็นสายพันธุ์ดังๆ ด้วยแล้ว เชิงรุกที่ด่านกักกันต้องมา จัดไปเข้มๆ เเบบเต็มสตรีม นักวิชาการเขาอุตส่าห์หาชื่อจำยากๆ บางทีก็มาจากการวิเคราะห์วงศ์วานว่านเครือ บางทีก็มาจากการจัดจำแนกต้นตอ ความใกล้ชิดและความสัมพันธ์กันทางวิวัฒนาการ

⚛️ เปิดโลกนิทานดาว: (โดย พงศธร กิจเวช)
- กลุ่มดาวคนคู่ ที่มาของเดือนมิถุนายน
    กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว เทพเจ้าซูส (Zeus) ราชาแห่งเทพเจ้ากรีก ทรงแปลงร่างเป็นหงส์ลงมาหาราชินีลีดา (Leda) พระมเหสีของราชาทินเดเรียส (Tyndareus) แห่งเมืองสปาร์ตา (Sparta)
    ราชินีลีดาทรงพระครรภ์และประสูติออกมาเป็นไข่ 2 ฟอง ไข่ฟองหนึ่งมีเจ้าชายพอลลักซ์ (Pollux) และเจ้าหญิงเฮเลน (Helen) ที่ทรงเกิดจากเทพเจ้าซูส ส่วนไข่อีกฟองมีเจ้าชายแคสเตอร์ (Castor) และเจ้าหญิงไคลเทมเนสตรา (Clytemnestra) ที่ทรงเกิดจากราชาทินเดเรียส
 
⚛️ สาระวิทย์ในศิลป์: (โดย วริศา ใจดี)
- “Happy Birthday to me, to you, to everyone!”
    เดือนมิถุนายนมาถึงแล้ว นี่คงจะเป็นอีกหนึ่งปีที่ฉันได้ฉลองวันเกิดในห้องกักตัว เช่นเดียวกับอีกหลายๆ คนเช่นกัน  เมื่อนึกถึงคำว่า “Birthday” หรือวันเกิด* ก็ทำให้ฉันอดนึกถึงมิสเตอร์ร็อบ อาจารย์สอนคณิตศาสตร์ของฉันที่เวลส์ไม่ได้ ครั้งหนึ่งร็อบเคยพูดเล่นๆ ขึ้นมาในห้องเรียนว่า “ทุกคนเชื่อไหม ในห้องนี้มีนักเรียนอย่างน้อยคู่หนึ่งที่เกิดวันและเดือนเดียวกัน ถ้าสิ่งที่ผมพูดเป็นเท็จ ผมจะเลิกคลาสก่อนเวลาเลย”  *คำว่าวันเกิด (Birthday) หมายรวมถึงวันและเดือนที่เกิด*

⚛️ ห้องภาพสัตว์ป่าไทย (โดย ประทีป ด้วงแค)
    กบชะง่อนผาเป็นกบที่มีปลายนิ้วตีนแผ่เป็นแผ่น คล้ายนิ้วของปาด พบเกาะอาศัยอยู่ในป่าตามโขดหินริมลำธาร หรือบริเวณน้ำตกที่มีกระแสน้ำไหลแรง

⚛️ ปั้นน้ำเป็นปลา (โดย ชวลิต วิทยานนท์)
    ปลาตะลุมพุก ปลาชิคัก (ภาษาแต้จิ๋ว) ชื่อไทย ตะลุมพุก เป็นชื่อที่เราทับศัพท์ภาษามลายู Ikan Terubuk มาอีกที ทางใต้เรียก หลุมพุก  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Tenualosa toli  อยู่ในวงศ์ปลาหลังเขียว (Clupeidae) เป็นปลาทะเลที่เข้ามาวางไข่ในน้ำจืด รูปร่างคล้ายปลาซาร์ดีน แต่ลำตัวกว้างกว่า และส่วนครีบหางยาวเว้าลึกกว่ามาก ปากกว้าง จะงอยปากสั้นทู่ ปากมีขนาดปานกลางและเฉียงขึ้นเล็กน้อย