กัลยาณี ศุภดิษฐ์

การจุดลูกหนูในพิธีเผาศพพระสงฆ์เป็นประเพณีดั้งเดิมของคนมอญ ที่สืบทอดมาจากพุทธประวัติ ที่เทพยดาบันดาลให้เกิดไฟทิพย์สลายพระพุทธสรีระของพระพุทธองค์หลังจากได้เสด็จดับขันธปรินิพพานแล้ว คนมอญจึงมีความเชื่อว่า “ฆราวาสไม่ควรเผาศพพระด้วยมือของตนเอง เพราะเป็นผู้มีศีลน้อยกว่าพระ” และได้นำความเชื่อนี้มาปฏิบัติต่อพระสงฆ์ที่ตนเคารพนับถือด้วย โดยการประดิษฐ์ลูกหนู หรือ ดอกไม้ไฟ วิ่งไปยังโลงศพเพื่อทำการเผาศพพระแทนมือของตนเอง แต่เนื่องด้วยคนมอญมีความศรัทธาในพระสงฆ์เป็นอย่างมาก การจุดลูกหนูเพื่อเผาศพพระหลายครั้งที่ทำให้เกิดความไม่เรียบร้อย จึงได้เปลี่ยนวิธีการใหม่เพื่อความเหมาะสม อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าปัจจุบันการจุดลูกหนูเพื่อเผาศพระโดยตรงจะไม่ได้ถูกนำมาปฏิบัติแล้ว แต่ในวันเผาศพพระยังคงมีการจุดลูกหนูอยู่ แต่เป็นการแยกส่วนกันอย่างชัดเจน ประเพณีการจุดลูกหนูในงานศพพระสงฆ์มอญยังคงมีอยู่ในแต่ในบริบทที่เปลี่ยนไปตามความเหมาะสม ทั้งนี้เพื่อการอนุรักษ์ประเพณีนี้ไว้ให้เป็นส่วนหนึ่งของพิธีเผาศพพระสงฆ์มอญเท่านั้น